हरेः पादाहतिः श्लाघ्या न श्लाघ्यं खररोहणम्।

हरेः पादाहतिः श्लाघ्या न श्लाघ्यं खररोहणम्।
स्पर्धाऽपि विदुषा युक्ता न युक्ता मूर्खमित्रता॥
(निन्दाऽपि विदुषा युक्ता न युक्तो मूर्खसंस्तवः इति पाठभेद:)

सुभाषितरत्नभाण्डागारम्

हरि lion, horse षष्ठ्येकवचनान्त:(पु)
→ हरेः

पाद foot, leg
आहति blow
पादाहति foot-blow, kick प्रथमैकवचनान्त:(स्त्री)
→ पादाहतिः

श्लाघ्य praiseworthy, commendable प्रथमैकवचनान्त:(स्त्री)
→ श्लाघ्या

न not अव्ययम्

श्लाघ्य praiseworthy, commendable प्रथमैकवचनान्त:(न)
→ श्लाघ्यम्

खर donkey
रोहण the act of riding or sitting on (समासान्ते)
खररोहण sitting on donkey प्रथमैकवचनान्त:(न)
→ खररोहणम्

स्पर्धा contempt, defiance, rivalry, competition, emulation प्रथमैकवचनान्त:(स्त्री)
→ स्पर्धा

निन्दा blame, censure, condemnation प्रथमैकवचनान्तः(स्त्री)
→ निन्दा

अपि even, also, very अव्ययम्

विद्वस् wise, learned तृतीयैकवचनान्त:(पु)
→ विदुषा

युज् to be fit or right, to be proper, to suit कर्मणि भूतकालवाचक धातुसाधित विशेषणम्
→ युक्त
प्रथमैकवचनान्त:(स्त्री)
→ युक्ता

न not अव्ययम्

मूर्ख unwise
मित्रता friendship
मूर्खमित्रता friendship with unwise प्रथमैकवचनान्त:(स्त्री)
→ मूर्खमित्रता

युज् to be fit or right, to be proper, to suit कर्मणि भूतकालवाचक धातुसाधित विशेषणम्
→ युक्त
प्रथमैकवचनान्त:(पु)
→ युक्त:

मूर्ख unwise
संस्तव praise, commendation
मूर्खसंस्तव commendation by an idiot प्रथमैकवचनान्त:(पु)
→ मूर्खसंस्तवः

गाढवावर स्वार होण्यापेक्षा घोड्याची लाथ खाणे स्तुत्य आहे. मूर्ख व्यक्तीशी मैत्री ठेवण्यापेक्षा शहाण्या व्यक्तीशी स्पर्धा करणेही योग्य असते. मूर्ख व्यक्तीकडून स्तुती ऐकण्यापेक्षा शहाण्या व्यक्तीकडून निंदा ऐकणेही योग्य असते.

It is better to be knocked by a horse than to ride a donkey. Similarly rivalry with a wise person is always better than friendship with the foolish. The condemnation by a wise person is better than the praise by an idiot.

गधे पर सवारी करने से तो घोड़े की लात खाना भी सराहनीय होता हैं। मूर्ख व्यक्ति के साथ दोस्ती रखने से सयाने व्यक्ति से स्पर्धा करना भी अच्छा होता हैं। मूर्ख व्यक्ति द्वारा स्तुति सुनने से सयाने व्यक्ति से निन्दा सुनना भी योग्य होता हैं।

2 thoughts on “हरेः पादाहतिः श्लाघ्या न श्लाघ्यं खररोहणम्।

Leave a comment