असन्तो नाभ्यर्थ्याः सुहृदपि न याच्यः कृशधनः प्रिया न्याय्या वृत्तिर्मलिनमसुभङ्गेऽप्यसुकरम्।

असन्तो नाभ्यर्थ्याः सुहृदपि न याच्यः कृशधनः प्रिया न्याय्या वृत्तिर्मलिनमसुभङ्गेऽप्यसुकरम्।

विपद्युच्चैः स्थेयं पदमनुविधेयं च महतां सतां केनोद्दिष्टं विषममसिधाराव्रतमिदम्॥

नीतिशतकम् 

असत् evil प्रथमाबहुवचनान्त:(पु)

→ असन्त: 

न not अव्ययम्

अभ्यर्थ् to request, to beg, to solicit, to ask कर्मणि विध्यर्थ धातुसाधित विशेषणम्

→ अभ्यर्थ्य  

प्रथमाबहुवचनान्त:(पु) 

→ अभ्यर्थ्याः 

सुहृद् good hearted, friend प्रथमैकवचनान्त:(पु)

→ सुहृद्

अपि even अव्ययम्

न not अव्ययम्

याच् to request, to beg, to solicit, to ask कर्मणि विध्यर्थ धातुसाधित विशेषणम् 

→ याच्य 

प्रथमैकवचनान्त:(पु)

→ याच्यः 

कृश small, little (quantity)

धन wealth 

कृशधन having little wealth (poor) प्रथमैकवचनान्त:(पु)

→ कृशधनः

प्रिय favourite, pleasing, agreeable प्रथमैकवचनान्त:(स्त्री)

→ प्रिया 

न्याय्य right, equitable, suitable, fit प्रथमैकवचनान्त:(स्त्री)

→ न्याय्या 

वृत्ति attitude, state, condition प्रथमैकवचनान्त:(स्त्री)

→ वृत्ति: 

मलिन tainted, stained, impure, unclean द्वितीयैकवचनान्त:(न)

→ मलिनम्

असुभङ्ग fear about life, danger of life सप्तम्येकवचनान्त:(पु)

→ असुभङ्गे

अपि even अव्ययम्

असुकर not easy to be done, difficult द्वितीयैकवचनान्त:(न)

→ असुकरम् 

विपद् misfortune, adversity, calamity सप्तम्येकवचनान्त:(स्त्री)

→ विपदि

उच्च high, great तृतीयैकवचनान्त:(पु)

→ उच्चैः 

स्था to stay, to stand भावे विध्यर्थ धातुसाधित विशेषणम्

→ स्थेय 

प्रथमैकवचनान्त:(न)

→ स्थेयम् 

पद position प्रथमैकवचनान्त:(न)

→ पदम् 

अनुविध one who imitates, one who follows, a devotee भावे विध्यर्थ धातुसाधित विशेषणम्

→ अनुविधेय  

प्रथमैकवचनान्त:(न)

→ अनुविधेयम् 

च and, but अव्ययम् 

महत् great षष्ठीबहुवचनान्त:(पु)

→ महताम्

सत् respectable, wise, virtuous, sage षष्ठीबहुवचनान्त:(पु)

→ सताम् 

किम् who तृतीयैकवचनान्त:(पु)

→ केन 

उद्दिश् to explain, to teach, to advise कर्मणि भूतकालवाचक धातुसाधित विशेषणम्

→ उद्दिष्ट  

प्रथमैकवचनान्त:(न)

→ उद्दिष्टम् 

विषम odd, unequal, irregular, dissimilar, different, inconstant प्रथमैकवचनान्त:(न)

→ विषमम् 

असि sword, knife 

धारा sharp edge of any cutting instrument 

व्रत austerity, vowed observance 

असिधाराव्रत exceedingly difficult task like walking on a sharp edge of a sword प्रथमैकवचनान्त:(न)

→ असिधाराव्रतम्

 

इदम् this प्रथमैकवचनान्त:(न)

→ इदम्


तलवारीच्या धारेवर चालण्यासारख्या या कठोर मार्गाचा अवलंब करण्याचा सल्ला थोर माणसांना कोणी दिला ज्यात असे म्हटले आहे की, वाईट माणसांची प्रार्थना करु नये, आर्थिकदृष्ट्या दुर्बळ मित्राकडे पैसे मागू नये, न्यायसंगत वर्तणुकीबद्दल आस्था बाळगावी, प्राणांतिक संकटातसुद्धा कुकर्म करू नये, संकटात मती स्थिर ठेवावी आणि महान लोकांनी दाखविलेल्या मार्गावर चालले पाहिजे? असा सल्ला त्यांना कुणीही दिला नाही, पण या मार्गाचा अवलंब करणे त्यांचा स्वभावच आहे.

Who has ever advised this hard path similar to the walking on the edge of a sword to the great sages not to supplicate evil men, not to beg even a friend if he is having little wealth, regard for an equitable behavior, incapability of performing a dirty work even at the risk of life, remaining steady during calamities and following the footsteps of the great? No one has ever advised however following this path is quite natural to them.

सज्जन मनुष्यों के लिये इस कठोर असिधारा व्रत की सलाह  किसने दी जिस के तहत कहा जाता हैं की दुष्टों से किसी प्रकार की प्रार्थना मत करना, अल्पधनिक मित्रों से धन की याचना मत करना, न्यायपूर्वक जीवन बिताने में अभिरुचि रखना, जान जाने का भय होते हुए भी गलत काम में बिलकुल भी शामिल न होना, विपरीत परिस्थितियों में भी धैर्य रखना और महान लोगों के दिखाए गए रास्ते पर चलना? यद्यपि किसी ने भी यह उपदेश नहीं दिया हैं, फिर भी सज्जन पुरुष स्वभाव से ही इसका पालन किया करते हैं।

One thought on “असन्तो नाभ्यर्थ्याः सुहृदपि न याच्यः कृशधनः प्रिया न्याय्या वृत्तिर्मलिनमसुभङ्गेऽप्यसुकरम्।

Leave a comment